Saber máis sobre acollemento familiar

Que é o acollemento familiar e en que se diferencia da adopción?

É un recurso de protección revogable, de carácter temporal ou permanente, orientado ao coidado de nenos, nenas ou adolescentes que se atopan privados dunha adecuada atención pola súa familia (aínda que sexa circunstancialmente) e consiste en confiar o seu coidado a unha persoa ou familia que reúna as condicións persoais, educativas e materiais necesarias para proporcionarlle unha vida familiar na que crecer, aprender e recibir o agarimo que axude a compensar e reparar o dano polas situacións vividas.

No acollemento familiar, mantéñense os vínculos de parentesco da nena ou neno cos seus pais biolóxicos.

A adopción, por contra, si extingue os vínculos de parentesco do neno, nena ou adolescente cos seus pais biolóxicos, pasando a formar parte definitivamente dunha nova familia creándose unha nova relación de filiación.

Polo tanto, non deberán orientarse ao acollemento a aqueles que desexen satisfacer a etapa biolóxica de querer ser pai ou nai. O acollemento é unha medida de protección destinada a axudar a un neno, nena ou adolescente a medrar e educarse nunha familia.

Canto dura o acollemento?

Todos os acollementos familiares teñen unha duración determinada, en función das necesidades e do problema que motivou a súa formalización. O acollemento durará o tempo que sexa necesario, ata a consecución e a resolución da situación familiar da nena ou neno.

A súa duración pode ser moi diversa: poden durar desde uns días ou semanas (acollementos de urxencia mentres se valora a situación) ata varios anos, prolongándose ata a maioría de idade (cando non é posible que a nena ou neno volva coa súa familia de orixe, pero non quere ou non pode ser adoptado).

Que familia pode ser acolledora?

Calquera persoa ou parella con independencia do seu estado civil, da súa identidade e orientación sexual, da existencia ou non de fillos e fillas, da condición social e das ideoloxías ou crenzas.

O perfil das familias acolledoras é moi variado, sendo a característica máis importante o compromiso coa infancia.

Que outras características hai que cumprir para ser acolledores?

Vontade de acoller

Dispoñer de estabilidade emocional, familiar e afectiva.
Ter estabilidade económica e unha vivenda axeitada.
Dispoñer de capacidade para cubrir as necesidades físicas, psicolóxicas, afectivas e sociais das nenas e nenos.
Manter colaboración con todas as partes implicadas no acollemento.
Non estar nas listas de adopción nin ter finalidade adoptiva.

O interese superior das nenas e nenos

O art. 2 da Lei Orgánica 1/1996, do 15 de xaneiro, de protección xurídica do menor recolle o “interese superior do menor” que consiste en que todo neno ou nena ten dereito a que o seu interese superior sexa valorado e considerado como primordial en todas as accións e decisións que lle concirnan, tanto no ámbito público como privado, primando sobre calquera outro interese lexítimo que puidese concorrer.

No acollemento familiar trátase de “poñer no centro” o interese superior do neno como criterio básico, por encima da familia biolóxica, a de acollida ou da administración pública.

Relación coa familia de orixe

Unha vez valorada a situación de xeito individual, o neno ou nena habitualmente dispón de visitas e/ou contactos cos pais biolóxicos, para preservar as relacións familiares e, de ser o caso, valorar as posibilidades de retorno, cando se considera que as circunstancias que deron lugar á separación xa foron superadas.

Do plan de visitas establecido informarase convenientemente á familia acolledora, que ten a obriga de facilitar os contactos e visitas entre a nena ou neno e a súa familia de orixe.

É moi importante que a familia acolledora asuma e colabore con este plan de visitas na medida do posible, o que contribuirá a que o neno ou nena entenda e asuma a súa situación con normalidade.

Con que apoios contan as familias acolledoras?

Apoio Técnico

As familias acolledoras contan cun servizo de acompañamento especializado e individualizado para apoiar a súa labor, responder a consultas e ofrecer orientacións ante as dificultades que puideran xurdir.

Unha rede de familias, que contarán cun espazo de apoio, soporte e cohesión grupal.

Unha formación continuada e o acceso a recursos específicos para poder dar respostas eficaces ás necesidades das nenas e nenos acollidos.

Compensación Económica

As familias reciben unha compensación económica da Administración polo acollemento. As contías establécense en función da idade da nena ou neno acollido: 600€ para os menores de 1 ano, 400 € para as nenas e nenos entre 1 e 3 anos e 350€ para os maiores de 3 anos ata os 18.

Ademais, se a nena ou neno ten algunha enfermidade, discapacidade ou necesidade especial que requira coidados ou atencións especiais, poderá acordarse unha remuneración máis elevada, que se fixa caso a caso.

Outros Beneficios

As familias acolledoras poden ser perceptoras doutros beneficios:

Recoñecemento de familia de especial consideración: Co obxecto de dotar ás familias acolledoras dunha protección especial, na Lei 3/2011, do 30 de xuño, de apoio á familia e á convivencia de Galicia, dáselles o carácter de “familias de especial consideración”, que outorga ás familias acolledoras un trato preferente en determinados ámbitos (vivenda, educación, transporte, etc.) en función da normativa específica de cada un destes sectores.
Familia numerosa: As nenas, nenos ou adolescentes en acollemento con duración prevista superior ao ano teñen a consideración de fillos, para os efectos da obtención da condición de familia numerosa.
Prioridade no acceso a unha escola infantil: Teñen prioridade no acceso ás prazas cando se trata de matrícula ordinaria e tamén cando o acollemento realízase con posterioridade ao peche do prazo de solicitude.
Residencias de Tempo Libre: Ao ser familias de especial consideración, teñen prioridade para a adxudicación de prazas nas residencias de tempo libre da Xunta de Galicia (en Panxón e O Carballiño) e gozan dun desconto do 30% sobre o prezo final da estancia.
Gastos extraordinarios: A Consellería de Política Social e Igualdade asume directamente aqueles servizos adicionais que necesiten as nenas e os nenos que se entende que exceden do seu coidado común, e que non estean cubertos polo sistema público xeral (atención profesional especializada, logopedia, psicoterapia, pedagoxía, enfermería, fisioterapia, atención óptica e odontolóxica, prótese etc.).
Axudas para libros de texto: Os nenos, nenas ou adolescentes que se atopen en acollemento familiar, entre outros grupos, reciben a axuda máxima para a adquisición de libros correspondente ao ensino obrigatorio e curso no que estean matriculados, con independencia do nivel de renda da familia acolledora.
Comedor escolar: Os nenos, nenas ou adolescentes en acollemento familiar son usuarios gratuítos dos comedores escolares dependentes da Consellería de Cultura, Educación, Formación Profesional e Universidades, mentres cursen o ensino básico e o primeiro e segundo ciclo de educación infantil.
Prestación por maternidade/paternidade: O acollemento familiar de nenas e nenos cunha duración superior a un ano, dá dereito a percibir a prestación de maternidade/paternidade da Seguridade Social.
Campamentos de verán da Xunta: as familias de acollida teñen un desconto do 25% na cota de participación, aplicable tanto ás nenas e menos acollidos como aos demais membros da familia.
Asignación económica por fillo ou persoa menor de idade a cargo. O acollemento familiar permanente da dereito a percibir esta prestación familiar non contributiva da Seguridade Social, sempre que se cumpran os demais requisitos. A prestación no ten límite de recursos económicos familiares cando se trate de nenas ou nenos con discapacidade igual ou superior ao 33 por cento pero vai ligada á renda familiar no caso de nenas ou nenos menores de 18 anos sen discapacidade ou con discapacidade inferior ao 33 por cento.

Referencias legais

Convención da ONU sobre os Dereitos do Neno do 20 de novembro de 1989.
Lei Orgánica 1/1996, de 15 de xaneiro, de Protección Xurídica do Menor.
Real Decreto do 24 de xullo de 1889, do Código Civil. En especial, o artigo 172 ter.3, que recolle a delegación de garda para estancias, saídas de fin de semana ou vacacións.
Lei 2/2006, de 14 de xuño, de dereito civil de Galicia.
Lei 3/2011, do 30 de xuño, de apoio á familia e a convivencia de Galicia.
Decreto 42/2000, do 7 de xaneiro, modificado polo Decreto 406/2003, do 29 de outubro, polo que se refunde a normativa reguladora vixente en materia de familia, infancia e adolescencia.
Circular de acollemento familiar, Nº: 1/2023, Instrucións para unificar e homoxeneizar criterios nos acollementos familiares en familia extensa e allea, da Dirección Xeral de Familia, infancia e dinamización demográfica da Consellería de Política Social da Xunta de Galicia.